Duchenne, 2. Algemene bevindingen over de spiergroepen.

I. Geïsoleerde samentrekkingen van de gezichtsspieren.
Duchenne voert eerst proeven uit op aparte (geïsoleerde) spiergroepen en hij leidt daaruit vier algemene feiten af die bepalend zijn voor de expressies.

De geïsoleerde samentrekkingen van spiergroepen kunnen: volledig expressief zijn (A), onvolledig expressief zijn (B) , expressief op een complementaire manier zijn (C) of niet-expressief zijn (D).

Duchenne: “Om de invloed van de gezichtsspieren op de expressie te kennen en te beoordelen, heb ik met elektrische stroomstoten contracties van deze spieren opgewekt. Ik begon altijd met het gezicht in rust, wanneer de proefpersoon inwendig kalm was en zijn/haar blik gefixeerd en naar voren gericht. Eerst liet ik elk van de spieren geïsoleerd samentrekken, aan één kant en vervolgens simultaan aan beide kanten van het gezicht ; vervolgens combineerde ik, van eenvoudig naar samengesteld, deze geïsoleerde spiercontracties met elkaar.”

A. Geïsoleerde samentrekkingen die volledig expressief zijn.
Duchenne beschrijft hoe een aantal spiergroepen volledig uitdrukking geven, deze noemt hij “volledig expressief” Duchenne geeft een voorbeeld: “Reeds in het begin van mijn onderzoek had ik gemerkt dat de geïsoleerde samentrekking van een van de spieren die de wenkbrauw beweegt, altijd een volledige uitdrukking op het menselijke gezicht veroorzaakte. Het was de spier die het lijden uitbeeldt. Nu dan! Nauwelijks had ik de elektrische samentrekking veroorzaakt of niet alleen de wenkbrauw nam de vorm aan die deze uitdrukking van lijden kenmerkt, maar ook de andere delen of kenmerken van het gezicht, voornamelijk de mond en de neus-lippenplooi, leken een ingrijpende verandering te ondergaan, om te harmoniseren met de wenkbrauw, en op deze manier dit lijden van de ziel uit te beelden….”

B. Geïsoleerde contracties die onvolledig expressief zijn.
Een aantal spiergroepen produceren een onvolledige uitdrukking door samentrekking, deze noemt hij onvolledig expressief. Duchenne: “Van de spieren onder de wenkbrauw zijn er die hun eigen uitdrukking produceren en de gezichtsuitdrukking in het algemeen beïnvloeden, maar deze uitdrukking is onvolledig. Duchenne: “De experimenten hebben me geleerd welke spieren synergetisch moeten samentrekken om de expressie te voltooien. Op dit belangrijke onderwerp kom ik spoedig terug”.

C. Geïsoleerde contracties die op een complementaire manier expressief zijn.
Sommige spieren, lager gelegen dan de wenkbrauw drukken zelf niets uit, hoewel ze in combinatie met andere spieren bepaalde emoties specifiek weergeven. Duchenne: “Een voorbeeld: een spier die schuin boven de hele huid van het onderste deel van het gezicht aanhecht en het voorste deel van de hals bedekt. Op zich kan deze spier geen enkele herkenbare gezichtsuitdrukking vormen. Deze spier vervormt zeker de gelaatstrekken en zodra je hem koppelt aan de actie van andere, zien we de meest geweldige hartstochten met opvallende nauwkeurigheid die angst, verschrikking, marteling, enzovoort uitdrukt. (Het betreft hier de m. Platysma)

zie https://www.nga.gov/collection/art-object-page.169289.html
D. Niet-expressieve geïsoleerde samentrekkingen
Ook al brengen ze een zeer merkbare verandering voort, vanuit het oogpunt van gelaatsuitdrukking kunnen een (weliswaar klein) aantal spieren als niet-expressief worden beschouwd. Duchenne noemt deze spieren hier niet bij naam.

II. Gecombineerde samentrekkingen van de gezichtsspieren.
Wij kunnen gecombineerde spiercontracties van het gezicht bestuderen door verschillende spieren tegelijkertijd aan één kant of aan beide kanten te prikkelen. Deze gecombineerde contracties kunnen expressief, niet-expressief of disharmonisch expressief zijn.

A. Expressieve gecombineerde samentrekkingen
Sommige uitdrukkingen, die specifiek door een bepaalde spier worden vertegenwoordigd, hebben de synchrone hulp van een of meer spieren nodig. Duchenne: “Ik heb geleerd dat een complementaire spier niet kan worden vervangen door een andere spier maar dat deze altijd noodzakelijk is als hulp bij een bepaalde onvolledig expressieve spier. Ten slotte leerde ik dat de natuur in haar mechanisme voor het uiten van emoties eenvoudig te werk gaat. Bij deze expressieve spiercombinaties kwam het zelden voor dat ik meer dan twee spieren tegelijk moest activeren om alle uitdrukkingen die een mens op zijn gezicht kan vertonen, volledig te reproduceren.”

III. Complexe uitdrukking.

De oorspronkelijke uitdrukkingen van het gezicht, door volledig expressieve geïsoleerde samentrekking of door combinatie van onvolledig expressieve spieren met complementair expressieve spieren noemt Duchenne “primordiaal” [ “primordiaal” heeft in het Nederlands echter meer de betekenis van “belangrijk” ] Ze kunnen volgens Duchenne een harmonieus geheel vormen en aanleiding geven tot andere diepere uitdrukkingen, dat wil zeggen, complexe uitdrukkingen. Duchenne geeft een voorbeeld: “De uitdrukking van aandacht geproduceerd door de geïsoleerde contractie van de m. frontalis, en de vreugde veroorzaakt door de synergetische samentrekking van de m. zygomaticus major en de m. orbicularis oculi, zijn oorspronkelijke uitdrukkingen. Zo kondigt het gezicht aan dat de ziel leeft en open staat voor nieuw geluk, voor een onverwacht genoegen: het is een complexe uitdrukking. Als men aan deze twee oorspronkelijke uitdrukkingen wulpsheid of lust toevoegt, door de spier van de neus, m. nasalis synergetisch te laten samentrekken met de voorgaande spieren, zullen de sensuele eigenschappen die bij deze laatste emotie horen, het speciale karakter van aandacht tonen die wordt veroorzaakt door iets dat door sluwheid wordt opwekt. Het zal bijvoorbeeld perfect de gezichten weergeven van de onzedelijke oude mannen die de kuise Susanna bespioneren.”

B. Gecombineerde samentrekkingen die niet-expressief zijn
Duchenne: “Het is logisch dat spieren die direct tegengestelde emoties vertegenwoordigen, niet synergetisch zullen werken en dat hun gecombineerde actie alleen niet-expressieve contracties zal geven”. “Niet alleen leek het gezicht grimassen te trekken, maar de waarnemer wist niet wat te denken over de werkelijke betekenis ervan. Met het voorbeeld van Duchenne: “Het gecombineerd samenbrengen van de bewegingen die bij de uitingen van vreugde en pijn horen geeft een vreemde gezichtsuitdrukking die meer en meer onbegrijpelijk overkomt naarmate de expressieve samentrekkingen sterker worden”. “Hetzelfde gebeurt met andere tegengestelde uitdrukkingen, opzettelijke productie veroorzaakt een onbetrouwbaar signaal in de gezichtsuitdrukking, zodanig dat het moeilijk of onmogelijk is om een zinvolle interpretatie te maken.”

C. Gecombineerde contracties die dissonant expressief zijn
“Men mag uit de voorgaande feiten niet concluderen dat er altijd absolute tegenstellingen bestaan ​​tussen tegengestelde oer-uitdrukkingen.” “Ik heb gezien dat de lijnen die vreugde aanduiden wonderbaarlijk samengaan met die van pijn, op voorwaarde dat de samentrekking matig was, het beeld is dat van een melancholische glimlach. Het was een flits van tevredenheid, van vreugde, waarbij de proefpersoon de sporen van een recente pijn of de tekenen van gewone droefheid niet kon verdrijven. Ik dacht bij mezelf aan een moeder die lachte naar haar kind, terwijl ze rouwde om het verlies van een dierbare, van haar man.” “Glimlachen duidt niet alleen op innerlijke tevredenheid, het getuigt ook van vriendelijkheid, die gelukkige instelling van de ziel die ervoor zorgt dat je sympathie krijgt voor de beproevingen van anderen, soms tot op het punt van medelijden. We koppelen bijvoorbeeld een glimlach aan matig huilen, of nog beter aan de lichte samentrekking van de spier van het lijden, en verkrijgen een bewonderenswaardige uitdrukking van medeleven, een zeer sympathieke emotie.”
III. De spiersynergie van de expressieve bewegingen van het gezicht
Tot slot merkt Duchenne over de gecombineerde uitrukking van de spieren op dat bij de gezichtsuitdrukking er een belangrijk verschil is met de spierfuncties van het overige lichaam, (bvb de ledematen en de romp waar sprake is van spiersynergie (voor een beweging van de ledematen is er steeds een samenwerking van spieren actief. Duchenne geeft als voorbeeld Dat bij het optillen van de arm de deltoid gecombineerd met de seratus anterior in actie komt om het gewicht te tillen In het gezicht is het niet nodig dat spieren samenwerken om gewichten te tillen. Dit maakt dat de expressieve bewegingen van het gezicht totaal niet vergelijkbaar zijn met de bewegingen van de rest van het lichaam.

Volgende: Duchenne, 3. over het nut en doel van zijn onderzoek.